Gedragsknoppen
Het ministerie van bevoogding, berisping en betutteling heeft weer wat nieuws. Onderzoek heeft uitgewezen dat zeven op de tien mannen vinden dat zij elkaar vaker moeten aanspreken op seksueel grensoverschrijdend gedrag richting vrouwen. Tegelijkertijd blijkt dat veel mannen twijfelen of bepaald gedrag ‘erg genoeg’ is of bang zijn om de sfeer te verpesten. Voordat ik verder ga met de behandeling van dit onderwerp eerst even dit: de zin ‘onderzoek heeft uitgewezen dat’ wil vaak niet meer zeggen dan dat de overheid een groep werkloze sociologen de opdracht heeft gegeven om een willekeurig maatschappelijk thema onder de loep te nemen, hierover in een onbeperkt aantal brainstormsessies ampel met elkaar van gedachten te wisselen en over de resultaten daarvan een doorwrocht rapport af te scheiden. Het onderwerp maakt in feite niet uit: poep op de stoep, de bril van Joost Eerdmans, eenzaamheid onder populieren, bangalijsten in bejaardenhuizen, de wipkip als lustobject, alles mag, als het maar rijmt, vooral op de overtreffende trap van ‘De maatschappij dat ben jij’. Behalve de voorspelbare uitkomst dat hiermee de werkgelegenheid in de rubbertegelindustrie een belangrijke impuls krijgt is de methode ook uitermate geschikt om het begrip ‘plan de campagne’ een geheel nieuwe betekenis te verschaffen. Zo komen we bij het motto ‘Man, zeg er wat van!’ waarmee de overheid mannen wil stimuleren om hun verantwoordelijkheid te nemen en zich uit te spreken. Uit onderzoek blijkt namelijk dat bijna de helft van de mannen eerder iets zou zeggen van ongepaste opmerkingen als anderen in de groep hen zouden steunen. Wacht eens even: aan het begin van dit stukje waren het er nog zeven op de tien, nu is het ineens bijna de helft. Nou ja, misschien is het statistisch veiliger om te beweren dat ‘een groot deel’ niet goed weet hóe ze iets kunnen zeggen wanneer een andere man over de schreef gaat. Dat kan een vriend zijn in de groepsapp, een collega op het werk of een teamgenoot in de kleedkamer, en daarom draait de campagne vooral om bewustwording binnen de eigen kring omdat je daar het verschil kunt maken. Er is dan ook geen sprake van bevoogding, berisping of betutteling omdat dat belerend of confronterend kan werken, maar juist van verbinding. Verbinding, daar héb je dat woord weer. Ik heb wel eens het idee dat de moreel boven ons gestelden net zo lang willen blijven verbinden totdat gans het land één grote EHBO-noodpost is. Dit houtje-touwtje-karakter wordt nog eens extra benadrukt door de toelichting in het persbericht dat de campagnemakers de hulp hebben ingeroepen van Duwtje.
Duwtje. Ik verzin dit niet. Duwtje is de kennelijk serieus te nemen naam van een Zutphens gedragsadviesbureau dat handelt volgens het beproefde systeem van draaien aan gedragsknoppen waarvan we er maar liefst vier hebben: gemak, normen, weerstand en motivatie. Nu kunnen we er over twisten of het draaien aan gedragsknoppen in fysieke zin ook als een vorm van grensoverschrijdend gedrag beoordeel dient te worden, en dat wordt er niet beter op als ik lees dat Duwtje komt met het voorbeeld van de vlieg in het urinoir die ertoe moet leiden dat de gebruiker min of meer automatisch zijn waterpistool richt en het toilet daardoor minder vies wordt. Dat is volgens de gedragsadviseurs een simpele oplossing waardoor je vanzelf het goede gedrag vertoont, zonder erover na te denken. Oh ja? Ik waag dat te betwijfelen. Ik ken namelijk zat mannen die het net als ik een uitdaging vinden om de gedragsknop van motivatie om te zetten in de gedragsknop van weerstand en die irritante kutvlieg juist proberen te verplaatsen waardoor ze de hele boel van boven naar beneden aan alle kanten onderzeiken. Waarmee overigens wel het bewijs is geleverd dat deze hele bewustwordingscampagne zich vooral richt op de primaire biologische reactie vanuit de penis van de man. Maar nergens hoor, lees of zie je ook maar iets over soortgelijke reflexen vanuit de penis van de vrouw. Terwijl je er vergif op kunt innemen dat ook vrouwen ongewenst gedrag vertonen in hun onderlinge beoordelingsgesprekken over de man. Het lijkt me daarom niet meer dan wenselijk, en gepast bovendien, dat er na de strafexpeditie van ‘Man, zeg er wat van!’ ook een kruistocht wordt ondernomen onder de slogan ‘Vrouw, wat maak je me nou!’
Copyright Peter Bonder.